Lenfatik Sistem Nedir ve Lenfödem Neden Oluşur?

Lenfatik sistem, kan dolaşımına benzer özellikte bir sistemdir. Vücudun savunma sistemi olan, immun sistem hücrelerini içerdiği için vücudumuzda önem değeri çok yüksektir. Lenfödem ise, lenf sisteminin normal bir biçimde çalışmadığı durumlarda veya lenf sıvısı normal akışında drene olmadığı zaman proteinden zengin interstisyel sıvı akışın bozulduğu bölgede toplanmasıyla oluşmaktadır. 

Lenfödem iki şekilde oluşur. Birincisi, primer lenfödem dediğimiz lenf sistemdeki yapıların doğuştan yokluğu veya anormalliği şeklinde oluşur. Diğer oluşma biçimi de, sekonder lenfödemdir, daha sık gördüğümüz bu türde genellikle lenf damarlarına baskı, lenf damarlarında tıkanma veya lenf sistemdeki patolojilerine bağlı fonksiyonel yetersizlik nedeniyle oluşabilir. Genellikle kanser tedavileri sonrasında geliştiğini görmekteyiz. Cerrahi sonrasında geliştiği gibi radyoterapi veya bir travma sonrasında da gelişmektedir. 

Lenfödem hastalığı ne zaman gelişir?

• Cerrahiden sonra şişlik oluşabilir. Bu şişlik kısa birsüre sonra azalmaktadır.
• Radyoterapi’den sonra gelişen şişliğin iyileşmesi daha yavaş olur.
• Sıklıkla ameliyattan aylar veya yıllar sonra gelişen tipidir.

Lenfödem belirtileri nedir?

• Belli bölgelerde şişlik, 
• Şişliğin olduğu bölgelerde gerginlik hissi ve ağrı,
• Rahatsızlık hissi, 
• Şişlik olan bölgede kızarıklık veya bunu takiben geçirilen tekrarlayan enfeksiyonlardır. 

Lenfödem tedavisini ise bu alanda uzmanlaşmış fizyoterapistler yapmaktadır.

Hangi belirtilerden sonra doktora başvurmak gereklidir?

• Artmış kızarıklık, 
• şişlik, 
• ısı artışı, 
• duyarlılık 
• ateş gibi belirtilere karşı uyanık olun, hemen doktorunuzu veya fizyoterapistinizi arayın.

Lenfödem tedavisi nasıl yapılır?

Tedavi protokolü; lenfödemde altın standart tedavi komple veya kompleks dekonjestif tedavi yöntemi uygulanmaktadır. İki fazlı olan bu tedavinin ilk fazı fizyoterapist eşliğinde yapılan tedavi fazıdır, ikinci fazı ise idame fazı yani tedavi olduktan sonra hastanın eğitilerek evde kendi uyguladığı faz döneminden oluşmaktadır. 

Lenfödemde şişlik artışından korunmak için ne yapılmalıdır?

• Hiçbir şişliği ihmal etmeyin, hemen fizyoterapiste başvurun.
• Normal işler için kolunuzu rahatlıkla kullanabilirsiniz, zorlayıcı aktivitelerden uzak durmalısınız.
• Kolunuzu mutlaka temiz tutun ve su bazlı kreminizi (fizyoterapistinizin önerdiği) mutlaka yıkadıktan sonra cilt bakımı yaparken kullanmalısınız. (Nemlendirici alkol, parfüm, mineral yağ, talk, lanolin içermemelidir.)
• Riskli kolu kesinlikle tırnakla değil, avuç içi ile yavaşça kaşıyın.

Basınç ve basıdan korunun.

• Her türlü basınç ve basıdan korunmaya çalışın (tansiyon ölçtürme, kese yapma, kaşımak, vurmak, uygun olmayan masaj gibi)
• Lenfödeme uygun tedavi manuel lenf drenajıdır, masaj değildir. Lenfödemli kolunuza uygun olmayan masaj yaptırmaktan kaçınmalısınız.
• Her türlü basınç ve basıdan korunmaya çalışın (tansiyon ölçtürme, kese yapma, kaşımak, vurmak, uygun olmayan masaj gibi)

Enfeksiyondan kaçının.

• Ciltte sıyrık, çizik, böcek ısırığı olursa, sabun ile yıkanmalıdır. Anti bakteriyal bir ürün kullanıp açık yara varsa kapatılmalıdır.
• Tüyler için elektrikli traş makinesi kullanılmalıdır. (Jilet, epilasyon, ağda kullanılmaması gerekir.)
• Kolunuzu güneş yanığından korumalısınız. 
• Cildi tahriş edecek şeylerden kaçınmalısınız.
• Banyoya girmeden önce akan suyun sıcaklığını diğer kolunuzla mutlaka kontrol edin, çok sıcak su kullanmamalısınız.
• Banyoda keseleme, lifleme yapmayın.
• Sauna, kaplıca gibi fazla sıcak ortamlardan veya yazın aşırı sıcakta dışarı çıkmaktan kaçının.

Giysilerinizi dikkatli seçin.

• Sıkı giysi, eldiven ve mücevher takmamaya özen göstermelisiniz.
• Omuza baskı yapmayan, geniş askılı iç çamaşırı, hafif protez kullanın.
• Kolunuzu belli bir pozisyonda uzun süre tutmayın. Kolu askıda tutmak gibi hareketler kolunuzda kısıtlanmaya ve şişliğe neden olur.
• Yolculuğa çıkarken basınç kolluğunuzu mutlaka kullanın.

Lenfödem tedavisi var mıdır ve nasıl olmalıdır?

Lenfödem tedavisi vardır. Tedavi zaman ve süreklilik istemektedir. Sabır ve inanç tedavide başarıya ulaştırır.

Az bir şişlik olsa dahi tedavi almanız tedavide hızlı bir sonuca ulaştırır. Bu nedenle ne kadar erken sürede başlanırsa tedavi başarısı da aynı orantıda artacaktır.

Tedavi süresince, fizyoterapist ve hastanın uyumlu ilerlemesi çok önemlidir. 

Tedavi süresi, ödem şiddetine göre değişmektedir. 15-45 gün arasında değişiklik göstermektedir.

 Tedavi de amaç ödemi indirmek, ağrıyı azaltmak ve tekrardan gelişmesinin önüne geçmektir.

Lenfödem Tedavi nasıl olmalıdır; 

1. Doğru cilt bakımı
2. Manuel lenf drenajı (bu konuda eğitim almış, deneyimli kişilerce uygulanmalıdır, size basit şekli öğretilebilir. Deneyimsiz kişilere lütfen yaptırmayın, şişliğiniz artabilir!)
3. Basınç kolluğu /bandajlama (egzersizler sırasında mutlaka kullanılmalı)
Çap farkı fazla ise (iki kol arasında 2- 2.5 cm) bandaj tedavisi başlanır. Bu alanda uzman fizyoterapist tarafından yapılmalıdır.
4. Basınç pompaları/intermitant kompresyon cihazı
5. Egzersizler
Ödem şiddeti, çap farkına göre uygun ön görülen tedavi lenfödem fizyoterapisti tarafından hastaya uygulanmalıdır.

Bacaklarda Lenfödem ve Lipoödem arasındaki fark nedir?

Lipodem, yağ birikimine bağlı her iki bacakta simetrik şekilde şişmesidir.Lipodem, sanıldığının aksine seyrek görülmez, ancak sıklıkla lenfödemle karıştırılır.

Lipodem, cilt altı  yağ birikimine bağlı gelişir. Ödem genelde kalçadan başlayarak ayaklara kadar ilerler. Ayaklarda çoğu zaman ödem olmayabilir. Daha fazla bilgi için Lenfödem  sayfamızı ziyaret edebilirsiniz.